Androgeny to grupa hormonów płciowych o budowie sterydowej o działaniu maskulinizującym fizjologicznie występujące zarówno u mężczyzn, jak i u kobiet.. Odpowiadają one m.in. za wykształcenie się narządów płciowych, budowę ciała czy owłosienie. Jak działają androgeny i kiedy należy wykonać badanie ich poziomu? Tego dowiesz się, czytając nasz poniższy tekst!

Czym są androgeny i jakie pełnią funkcje?

Androgeny to hormony androgenowe, do których należy:

androstendion,
dehydroepiandrostendion (DHEA),
dihydrotestosteron (DHT),
testosteron.

Androgeny należą do grupy hormonów płciowych o budowie steroidowej. Występują one zarówno u mężczyzn, jak i u kobiet. Androgeny odpowiadają za wiele istotnych funkcji w organizmie kobiety, jak chociażby:

pełnią rolę prekursorów żeńskich hormonów płciowych – estrogenów,
kontrolują proces dojrzewania płciowego u dziewczynek,
są odpowiedzialne za poziom libido,
ilość androgenów wpływa na popęd seksualny,
u kobiet dojrzałych wpływają na płodność,
od androgenów zależy również wygląd skóry,
mają dobry wpływ na gospodarkę wapniową organizmu.
Androgeny u kobiet i mężczyzn

Zanim jednak wytłumaczymy sobie jakie są funkcje poszczególnych androgenów, skupmy się na tym jak to wygląda u mężczyzn i kobiet.

Androgeny u mężczyzn odpowiadają za rozwój płciowy i jakość życia seksualnego – w tym również zdolność do odbycia stosunku płciowego czy prokreacji. Androgeny wytwarzane są przez komórki znajdujące się w jądrach, czyli komórki Leydiga. Testosteron już w okresie życia płodowego wykształca męskie narządy płciowe, a w okresie dojrzewania wpływa m.in. na:

– pojawienie się na ciele zarostu,
– wykształcenie się prostaty,
– wyraźne ciemnienie genitaliów,
– procesy biochemiczne wywołujące erekcję członka.

U kobiet androgeny produkowane są głównie w nadnerczach i w mniejszym stopniu przez jajniki. Ich podstawową rolą jest udział w syntezie żeńskich hormonów płciowych. Są one także odpowiedzialne za wygląd skóry czy zapoczątkowanie procesu dojrzewania. Dodają one również kobiecie energii i zapewniają dobre samopoczucie. 

Funkcje poszczególnych androgenów
Androstendion

Jest to hormon o słabym działaniu biologicznym. W głównej mierze produkowany jest pod wpływem hormonu ACTH. Ten natomiast jest produkowany i wydzielany przez przedni płat przysadki mózgowej człowieka.

Testosteron

Testosteron jest najważniejszym androgenem. Wpływa na takie cechy jak budowa ciała czy rozkład tkanki tłuszczowej. U kobiet odpowiada za produkcję niewielkiej ilości jajników, poziom libido, metabolizm tkanki kostnej i wytwarzanie łożyska podczas ciąży.

Dihydrotestosteron

Jest to hormon płciowy o wysokiej aktywności. Może on wpływać na wypadanie włosów czy popęd płciowy. Odpowiada on również za większość efektów miejscowych hormonów maskulinizujących.  

Dehydroepiandrostendion

Jest to hormon wytwarzany z cholesterolu. Jest on głównie produkowany w korze nadnerczy, jądrach, układzie nerwowym i w niewielkiej ilości w jajnikach.

Prawidłowe stężenie androgenów

Prawidłowy poziom androgenów u kobiet przedstawia się następująco:

– testosteron – 0,69-2,77 nmol/l,
– androstendion – 2,7-5,8 nmol/l.
– dehydroepiandrostendion – 5,2-25,3 nmol/l,
– dihydrotestosteron – 0,7-3,5 nmol/l/

Należy jednak zaznaczyć, że każde laboratorium medyczne ustala własne zakresy stężenia hormonów, które między placówkami mogą się różnić.

Nadmiar androgenów

Hiperandrogenizm to nadmiar androgenów, spowodowany jest nadmierną ich produkcją. Najczęstszą przyczyną tego stanu jest PCOS, czyli zespół policystycznych jajników. Do hiperandrogenizmu mogą się również przyczynić guzy jajnika, choroby endokrynologiczne czy problemy z nadnerczami. Zdarza się, że nadmiar androgenów w organizmie spowodowany jest menopauzą bądź lekami o działaniu androgennym, jak leki obniżające ciśnienie krwi. U kobiet objawia się:

– trądzikiem,
-niskim wzrostem,
-przerostem łechtaczki,
-łysieniem typu męskiego,
-niskim tonem głosu,
-łojotok,
-nadmierne owłosienie tam, gdzie zwykle się ono nie pojawia,
-zaburzenia miesiączkowania.

Leczenie nadmiaru androgenów

Leczenie nadmiaru androgenów uzależnione jest od przyczyny jego powstania. U kobiet chorych na PCOS najczęściej przepisuje się kurację hormonalną. Kiedy problemem jest nadmierne owłosienie, to dobrym rozwiązaniem jest depilacja laserowa.

Lekarz po dokładnym wywiadzie z pacjentem i obejrzeniu wyników badań może postawić odpowiednią diagnozę i zaproponować określone leczenie. Zazwyczaj polega ono na leczeniu schorzenia podstawowego i leczeniu objawowym. Należy również pamiętać o ograniczeniu węglowodanów i cukru w diecie, regularnej aktywności fizycznej i unikaniu sytuacji stresowych.

Wskazanie do badania androgenów

Badanie stężenia androgenów we krwi polega na jednorazowym pobraniu krwi z żyły łokciowej – zazwyczaj na lewym przedramieniu lub w okolicy lewego dołu łokciowego. Badanie należy zaplanować między 4 a 10 dniem cyklu miesiączkowego. Przed jego wykonaniem należy poinformować lekarza o przyjmowanych lekach, w tym środków antykoncepcyjnych.

Badanie poziomu androgenów zaleca się w przypadku:

-bezpłodności,
-zaburzeń libido,
-przedwczesnego dojrzewania,
-wirylizacji u kobiet,
-zespołu niewrażliwości na androgeny,
-PCOS,
-gromadzenia się tkanki tłuszczowej,
-łysienia.