Aksamitki, które królują w ogródkach zawdzięczają swoją polską nazwę aksamitnym w dotyku kwiatostanom. Ich łacińskie określenie – tagetes – wywodzi się od imienia etruskiego bóstwa mądrości Tagesa. Wedle doniesień nie dbał on szczególnie o swoją higienę, co możemy połączyć ze specyficznym zapachem kwiatów i ich potoczną nazwą „bździuchy”. Inne nazwy aksamitek to: żaczki, turki czy afrykanki.
Kwiaty aksamitek są wytrzymałe, łatwe w uprawie i odporne na warunki klimatyczne. Do Europy trafiły w XVI wieku z Ameryki Południowej. Znalazły tam szerokie zastosowanie w medycynie etnicznej – używano jej jako środek przeciwbólowy, przeciwzapalny czy wyciszający system nerwowy. Sprawdź jak jeszcze możesz wykorzystać aksamitki!
Charakterystyka aksamitek
Ta wznosząca się na nawet 100 cm wysokości roślina to jednoroczny kwiat zaliczany do rodziny astrowatych.
Aksamitkę wzniesioną wysiewa się zwykle w grupach. Kwitnie we wszystkich odcieniach żółci i pomarańczy i rośnie na każdej glebie. Kwiaty sadzi się na trawnikach lub jako dopełnienie kompozycji drzewno-krzewowych. Uprawia się ją również na kwiat cięty – może stać w wodzie nawet do 2 tygodni. Kwitnie od lipca do pierwszych jesiennych przymrozków.
Aksamitki na szczęście, dzięki swojej łatwości w hodowli, dostępne są nie tylko dla posiadaczy ogrodu i rabat, ale również i dla tych, którzy dysponują jedynie skrzynką kwiatową. Nasiona kwiatów czy ich sadzonki są dostępne w każdym sklepie ogrodniczym, a po zasadzeniu wschody następują po 7-14 dniach. Aksamitki można rozpocząć wysiewać w kwietniu. Wysiew należy wykonać wówczas do skrzynek lub doniczek. Rozsada aksamitki jest łatwa do zrobienia, nie tylko w szklarni, ale również na parapecie w mieszkaniu.
W Polsce najczęściej spotyka się jej następujące gatunki:
- aksamitka lśniąca (tagetes lucida)
- aksamitka wąskolistna (tagetes tenuifolia)
- aksamitka drobna (tagetes minuta)
- aksamitka rozpierzchła (tagetes patula)
- aksamitka wzniesiona, zwana też aksamitką wyniosłą lub szarańczą wzniesioną. (tagetes erecta)
Przeczytaj także:
Sposoby na wzmocnienie odporności organizmu
Zastosowania aksamitek
Płatki tej rośliny jednorocznej są gorzkie i cierpkie w smaku, jednak mimo to mają dobroczynny wpływ na zdrowie. Odpowiednio zebrane i ususzone kwiaty aksamitki wzniesionej przynoszą ulgę w wielu dolegliwościach. Pomaga również zwalczyć szkodniki jak np. mszyce i ma wykorzystanie w kuchni i kosmetyce.
Właściwości lecznicze
Aksamitka zawiera dużą ilość fitoncydów. Są to roślinne antybiotyki o silnym działaniu bakteriobójczym. Ekstrakty ze świeżego ziela działają też przeciwpasożytniczo i pierwotniakobójczo. Dobrze spisze się przy uciążliwych zakażeniach układu moczowego, oddechowego czy płciowego. Ponadto działa wykrztuśnie. Upłynnia, więc zalegającą wydzielinę śluzową w drogach oddechowych, a następnie ułatwia jej usunięcie. Jest też dobrym rozwiązaniem przy stanach zapalnych m.in. zapaleniu zatok, gardła, oskrzeli i płuc. Działa przeciwzapalnie w obrębie stawów, jak i mięśni.
Aksamitkę poleca się też ze względu na działanie przeciwdepresyjnie i przeciwlękowe. Może pochwalić się działaniem neuroprotekcyjnym. Wedle najnowszysch badań, potwierdza się, że jej stosowanie zmniejsza ryzyko zachorowania na chorobę Alzheimera czy Parkinsona.
Ma również działanie żółciopędne. Zapewnia ochronę miąższu wątroby, zatem stosuje się ją w przypadku leczenia marskości i stłuszczenia narządu. Przyspiesza też proces odtruwania organizmu, dzięki wspomaganiu naszego metabolizmu.
Kolejnym dobrodziejstwem aksamitki jest jej działanie estrogenne i antyandrogenne. Można zatem ją stosować w niedoczynności jajników, w okresie menopauzy oraz w leczeniu przerostu prostaty mężczyzn. Nalewka z aksamitki pomaga też przy skurczach mięśni i bólach miesiączkowych.
Kwiatostany w pięknych, ciepłych barwach są też jednym z najbogatszych źródeł karotenoidów, czyli związków o działaniu przeciwutleniającym oraz przeciwnowotworowym. Wśród nich znajdziemy szeroko stosowaną w okulistyce luteinę, która przy odpowiedniej suplementacji zmniejsza ryzyko zachorowania na zwyrodnienie plamki żółtej.
Właściwości kosmetyczne
Aksamitki są powszechnie wykorzystywane również w kosmetyce. Mają zbawienny wpływ na pojawiające się zmiany skórne, szczególnie te występujące w toczniu i łuszczycy. Poleca się je przy skórze, która jest zwiotczała, szara, zmęczona i pozbawiona blasku. Poprawiają elastyczność naczyń krwionośnych i spowalniają proces starzenia się.
Inne zastosowania
Aksamitki znalazły również zastosowanie w świecie kulinarnym. Stosuje się je jako dodatek do sałatek lub ozdoba różnych dań. Aksamitka lśniąca przykładowo stosowana jest jako zamiennik estragonu, ze względu na korzenno-kamforowy zapach i balsamiczno-gorzki smak. W postaci suszu – aksamitka stanowi bazę do przygotowywania herbaty. Z jej kwiatów przyrządza się również nalewki.
Kolejną zaletą jest działanie odstraszające wobec szkodników glebowych oraz hamujące rozwój chwastów. Dzieje się to za pomocą zdolności allelopatycznych, przy zastosowaniu wytworzonego z kwiatów olejku eterycznego.
