Cytologia to podstawowe badanie dla kobiet, które powinno być wykonywane regularnie w kierunku profilaktyki raka szyjki macicy. Trwa ono zaledwie pięć minut, a może uratować Twoje życie! Z naszego artykułu dowiesz się na czym polega badanie ginekologiczne, co ile należy je robić, jak odpowiednio się przygotować oraz w jaki sposób interpretować wynik cytologii.

Czym jest cytologia?

Cytologia to podstawowe badanie profilaktyczne każdej kobiety. Polega ono na analizie komórek, które pobierane są z tarczy i kanału szyjki macicy. Poprzez cytologię można wykryć ewentualną obecność komórek przedrakowych lub rakowych z tarczy i kanału szyjki macicy. Oczywiście wynik cytologii nie potwierdza nowotworu – jest on podstawą do dalszej diagnostyki.

Wyróżnia się dwa rodzaje badania cytologicznego – cytologię konwencjonalną i cytologię na podłożu płynną, czyli cienkowarstwową (LBC).

Standardowa cytologia nie wykrywa zakażenia wirusem brodawczaka ludzkiego HPV (wywołującego raka szyjki macicy), który przenoszony jest drogą płciową. Istnieje jednak test PCR bądź HPV DNA potwierdzający zakażenie.

Należy również zaznaczyć, że wymaz z pochwy to nie to samo co cytologia. Wymaz wykrywa tylko stany zapalne w narządach rodnych i drobnoustroje osiadłe w pochwie. Możemy dzięki niemu określić czystość narządy i stan flory bakteryjnej.

Czym różni się cytologia płynna od klasycznej?

Wyróżniamy dwa typy badania cytologicznego:

• cytologię klasyczną (konwencjonalną) – podczas badania ginekologicznego pobranie próbki wykonuje się za pomocą specjalnej szczoteczki, a następnie zabezpieczony materiał trafia do laboratorium,
• cytologię płynną – materiał pobrany przy pomocy szczoteczki umieszcza się w płynnym podłożu, który zapobiega uszkodzeniom komórek; w laboratorium jest on filtrowany w specjalny sposób, aby odrzucić niepotrzebne fragmenty i wyizolować tylko komórki nabłonka. 

Jak przygotować się do badania cytologicznego?

Do wykonania badania cytologicznego nie trzeba się specjalnie odpowiednio przygotować. Istnieją jednak czynniki, które mogą wpłynąć na jego wynik. Wymaz należy pobrać co najmniej 2 dni po zakończoniu menstruacji bądź najpóźniej 4 dni przed rozpoczęciem kolejnej. Optymalnym czasem na pobranie próbki jest pierwsza połowa cyklu.

Co więcej, na 4 dni przed planowanym badaniem nie można przyjmować leków dopochwowych, stosować tamponów ani wykonywać zabiegów związanych z płukaniem pochwy. Należy również ograniczyć współżycie – na minimum 24 godziny przed cytologią trzeba zrezygnować z seksu.

W przypadku pacjentek, u których występują upławy trzeba najpierw wyleczyć dolegliwości, a dopiero wtedy przeprowadzić badanie.

Jak wygląda badanie cytologiczne?

Cytologia jest badaniem bezbolesnym. Niektóre pacjentki mogą jednak podczas jego wykonywania odczuwać pewien dyskomfort. Cytologia przeprowadzana jest na specjalnym fotelu ginekologicznym. Ginekolog wprowadza do pochwy wziernik dopasowany rozmiarem do wymiarów pacjentki. Rozchyla on ściany pochwy i zapewnia dostęp do szyjki macicy. Następnie lekarz wprowadza specjalną szczoteczkę do kanału szyjki macicy i pobiera nabłonek i zabezpiecza go w odpowiedni sposób. Cała procedura trwa około 5 minut.

Plamienie po cytologii może się pojawić. Wynika ono ze złuszczania się nabłonka szyjki macicy. Nie należy się jednak tym martwić, tylko zachować spokój. Plamienie powinno ustąpić po kilku dniach. Jeżeli jednak tak nie będzie to wtedy należy skontaktować się z lekarzem.

Kiedy należy zrobić cytologię?

Cytologia powinna być wykonywana przynajmniej raz na 3 lata, jeżeli poprzednie wyniki były prawidłowe, a kobieta nie ma zwiększonego ryzyka rozwoju raka szyjki macicy. Specjaliści zalecają jednak wykonywanie badania raz do roku. Co więcej, zalecenie to dotyczy również kobiet, które należą do grupy podwyższonego ryzyka raka szyjki macicy.

Pierwsze badanie cytologiczne powinny wykonać kobiety przed ukończeniem 25. roku życia. Warto również wspomnieć, że badanie to powinny również zrobić kobiety po menopauzie.

Czy może zostać wykonana cytologia u dziewicy?

Tak, cytologia może być wykonywana u kobiet, które jeszcze nie rozpoczęły współżycia. Co prawda, większość przypadków raka szyjki macicy powstaje w wyniku zakażenia wirusem HPV przenoszonym drogą płciową, to warto mieć na uwadze fakt, że nie jest to jedyna przyczyna nowotworu. Badanie cytologiczne powinny wykonywać kobiety od 21. roku życia.

Cytologia w ciąży

W większość przypadków można wykonać cytologię w pierwszych 24 tygodniach ciąży. Później badanie to może być bolesne. Po urodzeniu należy odczekać do 12 tygodni, aby zwiększyć dokładność wyników.

Jak interpretować wyniki badania cytologicznego?

Istnieją dwa sposoby interpretacji wyników. Pierwszym z nich jest 5-stopniowa skala Papanicolau. Z czasem jednak skala to była niewystarczająca i zastąpiono ją opisem TBS, czyli The Bethesda System. Metoda ta jest polecana przez Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników. W systemie Bethesda wyróżnia się 12 skrótów opisowych. Te, które wskazują na nieprawidłowości to:

• ACS – nieprawidłowe komórki nabłonka wielowarstwowego płaskiego,
• ASC-US – nieprawidłowe komórki o nieokreślonym znaczeniu – często wskazuje na stan zapalny,
• ASC-H – możliwość wystąpienia zmian śródnabłonkowych dużego stopnia,
• LSIL – zmiana, która może świadczyć o zakażeniu HPV,
• HSIL – zmiana śródnabłonkowa dużego stopnia,
• CIS – obecność komórek raka płaskonabłonkowego,
• AGC – nieprawidłowe komórki nabłonka gruczołowego z wnętrza kanału szyjki macicy,
• AIS – komórki raka gruczołowego.

W opisie cytologii występują również opisy CIN. Mówią one o nieprawidłowościach w budowie tkanek szyjki macicy prowadzących do nowotworu – CIN1, CIN2, CIN3.

Prawidłowy wynik cytologii określa się skrótem NILM. Oznacza to, że nie zidentyfikowano żadnych nieprawidłowych komórek i zmian. 

Jeżeli wyniki badania są negatywne, to nie oznacza, że masz raka. W szyjce macicy znajdują się po prostu nieprawidłowe komórki- niektóre mogą mieć podwyższone ryzyko. Ginekolog może zlecić badania uzupełniające w kierunku raka szyjki macicy, jak chociażby kolposkopię czy biopsję endometrium.

Mamy nadzieję, że rozjaśniłyśmy Ci temat cytologii. Badanie to umożliwia zdiagnozowanie raka szyjki macicy w jego wczesnym stadium, dlatego warto o nim pamiętać. Dowiedz się więcej na temat zdrowia i ciała kobiet w naszej zakładce WIEDZA.