Reakcja alergiczna to odpowiedź naszego organizmu na kontakt z jakimś czynnikiem uczulającym. Najczęściej objawia się kaszlem, katarem bądź wysypką. Jakie jeszcze inne dolegliwości może przynieść silna reakcja alergiczna i jak sobie z nią radzić? Zapoznaj się z naszym artykułem!

Reakcje alergiczne

Alergia to choroba, z którą mierzy się wiele osób. Reakcją alergiczną nazywamy odpowiedź naszego systemu odpornościowego na kontakt organizmu z alergenem. Reakcja uczuleniowa może być gwałtowna. Przeważnie ma ona postać przewlekłą. Reakcja występuje w każdej grupie wiekowej, począwszy od niemowląt i kończąc na osobach starszych. 

W jaki sposób powstaje reakcja alergiczna?

Mechanizm ten można podzielić na dwie fazy – uczuleniową i alergizacji. Alergen wnika do organizmu człowieka. W wyniku tego dochodzi do rozpoznania i zapamiętania go przez komórki układu odpornościowego. We krwi powstają przeciwciała przeciwko temu alergenowi.

Każdorazowe kolejne zetknięcie z alergenem może doprowadzić do pobudzenia reakcji układu odpornościowego. W ten sposób mamy do czynienia z fazą alergizacji. Sam w sobie alergen nie jest dużym zagrożeniem dla naszego organizmu, jednak układ immunologiczny jest na niego nadwrażliwy. Z tego powodu pojawia się reakcja alergiczna. W zależności od podatności organizmu i rodzaju alergenu reakcja ta może mieć różny charakter i nasilenie. Dlaczego dochodzi do reakcji alergicznej? Jej celem jest wyeliminowanie alergenu przy pomocy komórek układu odpornościowego. Wystąpieniu reakcji alergicznej towarzyszą różne objawy.

Typy reakcji alergicznych

Można wyróżnić cztery typy nadwrażliwości na alergeny:

• natychmiastowa reakcja alergiczna typu I (anafilaktyczna) – antygeny łączą się ze swoistymi przeciwciałami klasy IgE i w ten sposób doprowadzają do miejscowej lub ogólnoustrojowej reakcji. Zwykle po kilku minutach od kontaktu z alergenem pojawia się nadwrażliwość. Alergenami mogą być m.in:
  
  • ślina,
  • sierść zwierzęcia,
  • pyłki roślin,
  • lek,
  • roztocza,
  • jakiś określony pokarm,
  • pleśń,
  • jad owadów.

Czasem ten typ reakcji może pojawić się po 6-12 godzinach.

• reakcja typu II – cytotoksyczna – reakcja może dotrzeć do różnych tkanek i organów w organizmie, który reaguje bardzo różnie; pojawia się po kilku minutach, czasem po kilku godzinach,
• typu III – kompleksów immunologicznych – zaliczamy do niej np. chorobę posurowiczą – ma wtedy charakter ogólny; może również dotyczyć poszczególnych narządów, jak np. reumatoidalne zapalenie stawów czy toczeń rumieniowaty układowy,
• typu IV – komórkowa / opóźniona – w tym wypadku możemy zaobserwować typowy rumień i naciek skórny. Zasięg reakcji komórkowej lub opóźnionej może dotrzeć do najróżniejszych tkanek. Do bardzo silnej reakcji alergicznej dochodzi przeważnie po 48 godzinach.

Do innych reakcji nadwrażliwości  na alergeny zalicza się również alergiczne reakcje krzyżowe. Przeważnie dotyczy ona alergii pokarmowej i wziewnej.

Objawy reakcji alergicznej

Jak już wiemy, reakcja alergiczna może przebiegać w zróżnicowany sposób. Wszystko zależy od rodzaju alergenu, jego aktywności, indywidualnych predyspozycji i przeszłości alergicznej danej osoby.

Objawy pojawiają się na skórze i błonach śluzowych, w przewodzie pokarmowym i w układzie oddechowych.

Alergiczny katar (katar sienny, alergiczny nieżyt nosa)

Do najczęstszych objawów nieżytu nosa zalicza się kichanie, przewlekły wycieki wodnistej wydzieliny z nosa, odruchowy kaszel, pokrzywkę, swędzenie w nosie, bóle głowy, a przy współwystępowaniu zapalenia spojówek pojawia się również świąd, łzawienie, opuchnięte oczy i ich zaczerwienienie. Reakcję to wywołują pyłki – traw, ziół i drzew.

Wstrząs anafilaktyczny

Najpoważniejszym objawem reakcji alergicznej jest wstrząs anafilaktyczny, który pojawia się w ciągu kilku sekund od zetknięcia organizmu z alergenem. Może wystąpić po podaniu jakiegoś leku bądź środków znieczulających, zjedzeniu pewnych pokarmów czy w czasie procesu odczulania. Wstrząsem anafilaktycznym nazywamy nadwrażliwość na alergen wytwarzający przeciwciała IgE. W organizmie dochodzi wtedy do wydzielenia różnych związku w nadmiernej ilości, jak kwas arachidonowy, histamina czy prostaglandyna. Objawem alergii jest fakt, że u człowieka gwałtownie spada ciśnienie, blednie skóra, pojawia się obrzęk górnych dróg oddechowych, osłabienie, akcja serca jest przyspieszona, a nawet dochodzi do utraty przytomności. Mogą się również pojawić drgawki czy niekontrolowanie oddawanie kału i moczu. Wstrząs może doprowadzić nawet do zgonu.

Alergia pokarmowa

Do jej objawów zalicza się bóle brzucha, biegunki, wzdęcia, wymioty, niestrawność po spożyciu uczulających pokarmów, zmiany skórne, zaburzenia ze strony układu sercowo-naczyniowego i oddechowego. Najczęściej spotyka się tą reakcję alergiczną u dzieci, jednak może ona również wystąpić w późniejszym okresie życia.

Przewlekła choroba alergiczna dotycząca skóry – atopowe zapalenie skóry

Do głównych objawów atopowego zapalenia skóry (AZS) zalicza się uszkodzenie bariery naskórkowej, wypryski, przewlekły świąd skóry i wybitne przesuszenie skóry, które wymaga intensywnej pielęgnacji.

Jakie czynniki wywołują reakcje organizmu na kontakt z alergenem?

Reakcja alergiczna może wystąpić po kilku minutach bądź godzinach od kontaktu z alergenem. Ten natomiast dostaje się do organizmu rożnymi drogami. Na tej podstawie wyróżniamy alergeny wziewne, kontaktowe i pokarmowe.

Alergeny wziewne

Mogą one wywołać reakcje alergiczne sezonowe bądź całoroczne. Do sezonowych alergenów zaliczamy pyłki roślin i zarodniki grzybów, natomiast do całorocznych – pleśnie, alergeny zwierzęce i alergeny występujące w środowisku domowym (roztocza).

Alergeny pokarmowe

• jaja,
• białko mleka krowiego,
• soja,
• cytrusy,
• skorupiaki i owoce morza,
• białka zbóż,
• soja,
• orzeszki ziemne.

Alergeny kontaktowe

Są to alergeny, które odpowiadają za alergiczne kontaktowe zapalenie skóry. Najpopularniejsze alergeny kontaktowe to lateks, chrom, nikiel i liczne substancje wchodzące w skład naszych kosmetyków.

Leki

Objawy alergii pojawiają się również przy stosowaniu niektórych leków. Niepożądane reakcje, jak duszność, wysypka czy anafilaksja mogą wystąpić po antybiotykach beta-laktamowych (m.in. penicylina), środkach kontrastowych czy lekach znieczulających.

Nasze majtki menstruacyjne zostały stworzone z myślą o alergikach! Tkanina z jonami srebra, która została wybrana do ich wyprodukowania jest antyalergiczna!

Diagnostyka alergii

Zauważenie u siebie objawów reakcji alergicznych zmusza nas do tego, aby skonsultować z lekarzem symptomy. On ustali odpowiednią diagnostykę do ustalenia czynnika wywołującego reakcję. Najczęściej wykonuje się testy skórne, testy w kierunku alergii kontaktowych bądź badanie swoistych przeciwciał klasy IgE we krwi. Jeżeli natomiast wyniki są sprzeczne bądź wątpliwe, to wtedy można zastosować próby prowokacyjne, czyli podanie pacjentowi niewielkiej ilości substancji, która ma wywołać reakcję alergiczną. Następnie lekarz wdroży potrzebne i odpowiednie leczenie.

Leczenie alergii 

Diagnostyka i leczenie uczulenia zależy od jego rodzaju i nasilenia. Najlepszym rozwiązaniem jest odczulanie, czyli swoistą immunoterapię alergenową i ograniczenie kontaktów z alergenem. Lekarze często również przepisują leki łagodzące przebieg alergii.