Jedni z nas są „rannymi ptaszkami”, wstają skoro świt i od wczesnych godzin aktywnie spędzają czas. Inni natomiast wolą spać do południa, a najbardziej produktywni są wieczorami bądź w nocy. Preferencje te są ściśle związane z Twoim chronotypem, którego ma każdy człowiek. Czym on dokładnie jest? Przeczytaj nasz poniższy tekst i poznaj swój chronotyp!
Czym jest chronotyp?
Chronotyp to wewnętrzny zegar biologiczny, który wyznacza rytm dobowy. Jego zadaniem jest zsynchronizowanie procesów biologicznych z zewnętrznymi warunkami środowiska. Chronotyp wyznacza pory, podczas których jesteśmy bardziej produktywni i w których powinniśmy odpocząć. Autor książki „Potęga Kiedy” i jednocześnie psycholog kliniczny dr Michael Breus, dokonał podziału chronotypów na cztery kategorie – delfina, niedźwiedzia, lwa i wilka. W naszym artykule przedstawiamy wszystkie z nich, nie tylko te wskazane przez Breusa.
Jaki masz chronotyp snu?
Najprostsze i najpopularniejsze chronotypy zakładają większą aktywność poranną bądź wieczorną. Dr Breus natomiast rozszerza ten punkt widzenia i wyróżnia cztery chronotypy. Rozpatruje się je w kontekście rytmu snu i czuwania człowieka. Sprawdź czym się one charakteryzują – może w jednym z nich odnajdziesz siebie?
Chronotyp wilk
Nienawidzisz wstawać rano, czujesz się wtedy zmęczona i niewyspana? Prawdopodobnie wilk jest Twoim chronotypem! Twój dzień zaczyna się około 11 i trwa do późnych godzin wieczornych. Wilki są najbardziej energiczne są wieczorem. Można go określić odpowiednikiem sowy.
Chronotyp delfin
Delfiny mają lekki i płytki sen oraz często budzą się w nocy. Z reguły są one niewyspane, a rano dość marudne. Wieczorem nie mogą zasnąć, przewracają się w łóżku z boku na bok i rozmyślają o różnych sprawach. Zaczynają być aktywne dopiero koło południa. Osoby z tym chronotypem mogą mieć problem z ustaleniem najlepszego dla siebie harmonogramu snu. Kiedy próbują iść spać to przeszkadza im światło i hałas. Bardzo często zdarza się, że osoby z chronotypem snu delfina cierpią na bezsenność czy zaburzenia snu.
Chronotyp niedźwiedź
Jak się okazuje jest to najczęściej występujący chronotyp. Największą produktywność mają przed południem. Niedźwiedzie starają się zasypiać około godziny 22, ponieważ potrzebują one pełne osiem godzin snu. W taki sposób mogą efektywnie przeżyć dzień.
Chronotyp lew
Jeżeli jesteś lwem to masz najwięcej energii przed południem. Wstajesz rano, ale również położysz się spać wcześnie. Chcesz jak najszybciej załatwić wszystko to, co masz do zrobienia i iść do łóżka około 21.
Chronotyp skowronek
Jest to chronotyp poranny. Oznacza to, że osoby, które go mają zaczynają funkcjonować wcześnie rano. Najwięcej energii posiadają około 14:30. Osoby o tym chronotypie chętnie podejmują aktywność fizyczną w godzinach porannych i to właśnie wtedy są najbardziej rozmowni.
Chronotyp sowa
Są to osoby z chronotypem wieczornym, a nawet nocnym. W przeciwieństwie do skowronków, najbardziej przytomni są w godzinach wieczornych, a mianowicie około 18. Niestety, osoby z chronotypem sowy mają trudne poranki – są wtedy zaspane i ponure, dlatego też tradycyjny tryb pracy może być dla nich problematyczny.
Ważne: Jak spać podczas okresu?
W jaki sposób można zmienić swój chronotyp?
Chronotyp częściowo jest dziedziczny. Można go jednak kształtować poprzez tryb życia czy planowanie swojej pracy. Chronotyp zmienia się również wraz z wiekiem. Noworodki śpią około 16 godzin dziennie niezależnie od pory dnia i nocy. Nastolatkowie natomiast preferują wieczory. Okres dorosłości to czas, kiedy chronotyp pozostaje względnie stały. Można jednak zauważyć preferencje poranne u osób starszych.
Jak chronotyp wpływa na życie?
Poznanie swojego chronotypu pomoże nam poznać nasze potrzeby, m.in. w jakich godzinach jesteśmy najbardziej produktywni czy ile snu potrzebujemy, aby wiedzieć o jakiej porze kłaść się spać. Chronotyp wpływa na pracę. Oznacza to, że jeśli funkcjonujemy niezgodnie z własnym chronotypem to w ciągu dnia pojawia się zmęczenie i będziemy mieć problem osiągnięciem odpowiedniej jakości i ilością snu.
Zakłócenie rytmu okołodobowego
Rytm okołodobowy regulowany jest przez nas wewnętrzny zegar biologiczny, który znajduje się w mózgu. Mają na niego wpływ różne czynniki, jak np.:
- stres i niepokój,
- ekspozycja na światło,
- praca zmianowa,
- hałas,
- podróże i zmiany stref czasowych,
- zdrowie psychiczne,
- zdrowie fizyczne,
- wiek,
- leki,
- genetyka,
- dieta,
- aktywność fizyczna.