Antykoncepcja jest kluczowym sposobem na zapobieganie zapłodnienia. Istnieje wiele różnych metod i środków antykoncepcyjnych, do których zaliczane są środki farmakologiczne, mechaniczne, a także zabiegi chirurgiczne oraz naturalne planowanie rodziny. Skuteczność każdego z nich określana jest według wskaźnika Pearla. Jaka jest najlepsza metoda antykoncepcji? Czy warto wybrać antykoncepcję hormonalną czy niehormonalną? Jakie skutki uboczne może mieć antykoncepcja? Zapraszamy do lektury!

Wskaźnik Pearla, czyli wskaźnik skuteczności antykoncepcji

Wskaźnik Pearla został opracowany w 1932 roku przez amerykańskiego biologa Raymonda Pearla. Wskaźnik ten służy do określania skuteczności danej metody antykoncepcyjnej. Określa ilość ciąż, do których doszło podczas stosowania konkretnej metody antykoncepcyjnej na sto regularnie współżyjących kobiet przez rok. Oznacza to, że jeśli przy danej metodzie antykoncepcyjnej wskaźnik Pearla wynosi 5, to 5 na 100 kobiet, które regularnie współżyły, zaszły w ciążę, pomimo stosowania tej konkretnej antykoncepcji. Zakłada się, że jeśli wskaźnik Pearla jest równy już mniejszy niż 2, to dana metoda antykoncepcji jest najskuteczniejsza. Gdy wskaźnik Pearla wynosi od 2 do 5, wówczas mówi się o metodach średniej skuteczności, a powyżej 5 zakłada się, że antykoncepcja jest nieskuteczna. 

Przeczytaj: Ból przy zakładaniu tamponu

Naturalne planowanie rodziny

Naturalne planowanie rodziny, w skrócie NPR, to metoda polegająca na prowadzeniu kalendarzyka miesiączkowego i określaniu dni płodnych w trakcie cyklu miesiączkowego kobiety. Aby stosować tę metodę, oprócz samych wyliczeń na podstawie kalendarzyka, kobieta powinna również obserwować swój śluz, a także temperaturę ciała. Przy NPR zakłada się odbywanie stosunku płciowego tylko podczas dni niepłodnych, co ma uchronić przed niechcianą ciążą. Niestety, metoda ta wymaga dużej regularności skrupulatności, a obliczenia i tak mogą zostać zaburzone, np. przez stres, infekcję, czy zmianę stylu życia. Wskaźnik Pearla wynosi 25, co powoduje, że metodę tę uważa się za nieskuteczną.

Hormonalne metody antykoncepcji

Hormonalne metody antykoncepcji to takie, których zadaniem jest blokada owulacji wskutek podawaniu określonej ilości hormonów.

Tabletki antykoncepcyjne

Tabletki antykoncepcyjne to jedna z najpopularniejszych metod antykoncepcji wśród kobiet. Na rynku dostępne są dwa rodzaje tabletek: jednoskładnikowe i kilkuskładnikowe. Te pierwsze stosuje się na co dzień, natomiast tabletki kilkuskładnikowe zazwyczaj w cyklach, pomiędzy którymi pojawia się krwawienie. Wskaźnik Pearla przy tej metodzie antykoncepcji wynosi zaledwie 0,41-2,18, co sprawia, że ryzyko zajścia w ciążę jest bardzo niskie. Należy jednak pamiętać, że tabletki trzeba przyjmować codziennie o stałej porze. Pominięcie tabletki osłabia skuteczność tej metody antykoncepcyjnej, co może się wydarzyć również podczas przeziębień, infekcji czy grypy żołądkowej. Trzeba wziąć pod uwagę, że podczas stosowania tabletek antykoncepcyjnych może pojawić się szereg skutków ubocznych, m.in. zakrzepica. 

Plastry antykoncepcyjne

Plastry antykoncepcyjne nakleja się na skórę, wówczas przez 7 dni uwalniają one hormony, które hamują owulację. Plastry nakleja się co 7 dni, dlatego też w tym wypadku jest mniejsze prawdopodobieństwo pominięcia dawki środka antykoncepcyjnego, jak może to nastąpić w przypadku stosowania tabletek. Jednak plastry nosi się stale i są one widoczne, co może budzić skrępowanie lub zwyczajnie wyglądać nieestetycznie. Istnieje również ryzyko odklejenia się plastra np. podczas kąpieli lub uprawiania niektórych sportów. Plastry mogą być również nieskuteczne u kobiet z nadwagą lub otyłych. Wskaźnik Pearla dla tego środka antykoncepcyjnego wynosi 0,71-1,24, co sprawia, że jest on bardzko skuteczny.

Krążki dopochwowe

Krążek dopochwowy to elastyczny pierścień, który umieszczany jest bezpośrednio w pochwie. Krążek aplikuje się raz na trzy tygodnie, a następnie wyjmuje się i kolejny aplikuje po odczekaniu tygodnia. Wskaźnik Pearla dla tej metody antykoncepcji wynosi 0,25-1,23, co czyni ją bardzo skuteczną. Początkowa aplikacja krążka może sprawiać trudności, a nieprawidłowo zaaplikowany krążek może wypaść z pochwy, przez co jego skuteczność zostanie osłabiona. Mimo wszystko, jest to bardzo skuteczna metoda antykoncepcyjna, która minimalizuje ryzyko pominięcia dawki hormonów potrzebnej do zachowania ciągłości zneutralizowania owulacji.

Przeczytaj także: Orgazm pochwowy

Implanty podskórne

Implanty podskórne to malutkie pręciki, które aplikuje się pod skórę. Hormony blokujące owulację uwalnianie są przez 3 lata, a po tym czasie implant należy wymienić. Wskaźnik Pearla dla tej metody antykoncepcji wynosi 0-0,3, co oznacza, że jest ona niezwykle skuteczna. Dodatkowo jest ona dyskretna, niewidoczna i wypiera ryzyko pominięcia dawki hormonu. Jest jednak polecana kobietom, które przez najbliższe kilka lat nie będą chciały zajść w ciążę. Należy pamiętać, że implant nie zaczyna działać od razu po zaaplikowaniu go, więc przez jakiś czas należy używać dodatkowej metody antykoncepcyjnej.

Zastrzyk antykoncepcyjny

Zastrzyk antykoncepcyjny polega na podaniu progesteronu za pomocą domięśniowej iniekcji. Zastrzyki należy przyjmować regularnie co 3 miesiące. Wskaźnik Pearla przy tej formie antykoncepcji wynosi 0,3, co sprawia, że jest ona niezwykle skuteczna. Zastrzyk przyjmuje się raz na kwartał, więc ryzyko pominięcia dawki jest nikłe. Droga domięśniowa eliminuje działania niepożądane występujące w układzie pokarmowym, jak może mieć to miejsce przy przyjmowaniu tabletek antykoncepcyjnych.

Hormonalna wkładka domaciczna

Wkładka domaciczna wykonana jest z miękkiego sztucznego tworzywa i aplikowana jest przez lekarza. Wkładkę wymienia się co 3-5 lat. Wskaźnik Pearla dla tego środka antykoncepcji wynosi 0,09-0,11, co czyni go niezwykle skutecznym. Obecność wkładki jest niewyczuwalna, nie wpływa ona na aplikację tamponów czy na doznania seksualne. Polecana jest kobietom, które w najbliższych latach nie planują zajścia w ciążę. Należy mieć jednak na uwadze, że hormonalna wkładka domaciczna może zaburzyć cykl menstruacyjny, w związku z czym u niektórych kobiet krwawienie może całkowicie zaniknąć, a u innych występować sporadycznie i nieregularnie.

Mechaniczne metody antykoncepcji

Mechaniczne metody antykoncepcji to takie, które uniemożliwiają połączenie się plemnika z komórką jajową. Jak sama nazwa wskazuje, dzieje się to w sposób mechaniczny, a owulacja w cyklu menstruacyjnym kobiety nie zostaje zablokowana.

Prezerwatywy

Wyróżniamy dwa rodzaje prezerwatyw: dla mężczyzn, których wskaźnik Pearla wynosi 2-12oraz dla kobiet, których wskaźnik Pearla wynosi 5-21. 

Prezerwatywy męskie mogą być wykonane z różnych materiałów, zazwyczaj z lateksu, chociaż ten potrafi uczulić – wówczas zaleca się po sięgnięcie po prezerwatywy z innego tworzywa. Ich stosowanie, oprócz chronienia przed niechcianą ciążą, ma jeszcze jedną ogromną zaletę – chronienie przed chorobami przenoszonymi drogą płciową. Prezerwatywy są ogólnodostępne, nie tylko w aptekach, ale nawet w marketach, co sprawia, że może z nich skorzystać każdy. Jednak nieprawidłowo założona prezerwatywa może zsunąć się lub pęknąć. 

Prezerwatywy dla kobiet umieszcza się w pochwie i są bardzo podobne do tych, których używają mężczyźni. Ich stosowanie również chroni przed chorobami przenoszonymi drogą płciową, a zaaplikować je można nawet na kilka godzin przed stosunkiem. Jednak wskaźnik Pearla wykazuje, że są one znacznie mniej skuteczne. Przyczyny takiego stanu rzeczy można doszukiwać się w problematycznej aplikacji tego rodzaju prezerwatyw.

Niehormonalne metody antykoncepcji

Niehormonalne metody antykoncepcji to takie, które nie wytwarzają hormonów, więc nie mają wpływu na cykl menstruacyjny, ale działają fizycznie, uniemożliwiając zapłodnienie.

Niehormonalna wkładka domaciczna

Niehormonalna wkładka domaciczna bardzo przypomina tę hormonalną, z tym że, jak sama nazwa wskazuje – nie wyzwala ona hormonów. Wskaźnik Pearla dla tej formy antykoncepcji wynosi 0,16-1,26, więc ma bardzo wysoką skuteczność. Wkładka niehormonalna, która owinięta jest drucikiem z miedzi, zaburza funkcjonowanie plemników i zapłodnienie komórki jajowej. Wymienia się ją raz na 5 lat. Wadą tej metody jest jednak fakt, że wskutek ciała obcego znajdującego się w macicy, krwawienia menstruacyjne mogą być dłuższe i bardziej obfite.

Chirurgiczne metody antykoncepcji

Do chirurgicznej metody antykoncepcji zalicza się wazektomia, czyli zabieg przerwania nasieniowodów. Wskaźnik Pearla dla tej metody antykoncepcji wynosi 0,1, co czyni ją niezwykle skuteczną. Przerwanie nasieniowodów nie ma wpływu na aktywność seksualną mężczyzn, ani na wydzielanie testosteronu. Należy jednak pamiętać, że w wielu przypadkach wazektomia jest zabiegiem nieodwracalnym, więc powinno się ją dokładnie przemyśleć. 

Jaką metodę antykoncepcji wybrać?

Na rynku dostępnych jest naprawdę wiele środków antykoncepcyjnych, co może wprowadzić w konsternację i być trudne w wyborze tej jednej, odpowiedniej metody. Wszystkie metody mają swoje wady i zalety, jednak żadne z nich nie dają stu procentowej gwarancji ochrony przed nieplanowaną ciążą. Aby wybrać najlepszy środek antykoncepcyjny dla siebie, najlepiej jest udać się na wizytę do ginekologa, z którym omówi się różne możliwości, a specjalista przeanalizuje je na podstawie preferencji, ale również na podstawie chorób czy innych dolegliwości, które nie muszą być ściśle związane z ginekologią.