Likopen (lycopene) to związek chemiczny z grupy karotenów, który może poszczycić się szeregiem właściwości prozdrowotnych. Ten karotenoid, czyli naturalny pigment występujący u roślin i zwierząt to również wspaniały antyoksydant, który neutralizuje wolne rodniki – ich nadmiar w organizmie doprowadza do tzw. stresu oksydacyjnego i rozwoju chorób, w tym tych nowotworowych. Jakie jeszcze posiada dobroczynne właściwości? Jaki ma wpływ na organizm i gdzie można go znaleźć? Podpowiadamy poniżej.

Co to jest likopen?

Likopen to czerwony barwnik, należący do grupy barwników zwanych karotenoidami. W największych ilościach występuje w pomidorach oraz w przetworach pomidorowych. Bierze udział w procesie fotosyntezy oraz chroni komórki i tkanki roślin przed uszkodzeniami świetlnymi. Jako naturalny przeciwutleniacz powoduje zwalczanie wolnych rodników.

Nadmiar wolnych rodników w organizmie jest bardzo niebezpieczny i może powodować rozwój wielu chorób. Zwiększa m.in. ryzyko zachorowania na raka piersi i innych chorób nowotworowych oraz zawału serca i udaru.

Likopen – właściwości i zastosowanie

Likopen posiada szereg właściwości zdrowotnych m.in:

• odpowiednie stężenie likopenu poprawia stan skóry,
• jest to silny przeciwutleniacz,
• stosowany jako profilaktyka nowotworów, np. rak szyjki macicy i prostaty,
• prawidłowa ilość likopenu zwalcza stany zapalne,
• zmniejsza ryzyko wystąpienia chorób serca,
• likopen reguluje poziom cholesterolu i pomaga w usuwaniu cholesterolu LDL,
• odgrywa dużą rolę w leczeniu niepłodności.

Wśród całej grupy karotenoidów, posiada najsilniejsze właściwości antyoksydacyjne. Powoduje zatem neutralizuję wolnych rodników, które w organizmie powstają m.in. poprzez promieniowanie nadfioletowe palenie papierosów czy przewlekły stres. Dodatkowo związek wykazuje działanie przeciwzapalne, przeciwgrzybiczne, przeciwbakteryjne oraz stymulujące układ odpornościowy.Dostarczany wraz dietą pozwala przykładowo zmniejszyć ryzyko wystąpienia raka prostaty, nowotworu jajnika czy chorób sercowo-naczyniowych. Poprawia funkcjonowanie śródbłonka oraz powoduje rozszerzenie naczyń krwionośnych, więc zmniejsza ryzyko udaru lub zawału. Ma też ogromny wpływ na odbudowę połączeń międzykomórkowych.

Odpowiednio wysokie spożycie likopenu hamuje syntezę cholesterolu i obniża poziom złego cholesterolu we krwi. Likopen wpływa również na wzmocnienie kości – zmniejsza gęstość mineralną kości, chroniąc przed osteoporozą oraz zapewnia dobrą kondycję skóry – hamuje procesy starzenia się skóry i zwiększa jej odporność na działanie promieniowania UVA i UVB. Odpowiednie stężenie związku ma też duży wpływ na potencję. Podwyższa libido oraz wpływa na liczbę i aktywność plemników w nasieniu. Tym samym likopen zmniejsza ryzyko zachorowania na różne rodzaje niepłodności.

Dodatkowo ze względu na swoje właściwości likopen znalazł zastosowanie w przemyśle farmaceutycznym, a także jako składnik kosmetyków. 

W jakich produktach można go znaleźć? 

Głównym źródłem likopenu w diecie są pomidory i ich przetwory np. sok pomidorowy czy przecier. Zawartość likopenu w nich zależy jednak od wielu czynników. Najwięcej likopenu mają świeże pomidory zawierające od 1,21–6,43 mg likopenu w 100 gramach produktu. W przypadku ich obróbki termicznej dobrze sprawdzi się dodanie kropli oliwy lub oleju, gdyż likopen jest lepiej rozpuszczalny w tłuszczach. Do listy produktów bogatych w likopen zalicza się również owoce i warzywa takie jak:

Owoce: borówki, jagody, mango, jabłka czy grapefruity.

Warzywa: buraki, paprykę marchew i szpinak.

Pozostałe: pełnoziarniste pieczywo, ryby, orzechy.

Dieta bogata w likopen wskazana u mężczyzn, u których występuje przerost gruczołu krokowego oraz może ustrzec przed nadmierną utratą tkanki kostnej. Badania wykazały, również że likopen stosowany w ciąży może zmniejszyć ryzyko stanu przedrzucawkowego. Jako wyekstrahowany barwnik, likopen występuje na opakowaniach pod symbolem E160d. Można go znaleźć w składzie m.in. kandyzowanych owoców, lodów, przypraw, pikli czy win owocowych. Wykorzystywany jest również do produkcji suplementów diety dostępnych np. w aptekach. W tego typu produktach występuje głównie w formie kapsułek i kropli.

Zalecane spożycie

Związek nie jest niezbędny do życia, jednak ze względu na to, że likopen może odgrywać dużą rolę dla zdrowia naszego organizmu, warto wprowadzić produkty, które go zawierają do codziennej diety. Nie ma określonej normy, jaka wskazałaby na konkretne zapotrzebowanie na poziom likopenu we krwi. Zakłada się jednak, że spożycie likopenu powinno być wyższe niż 5-10 mg. Taką ilość zapewni nam przykładowo spożycie pomidorów do obiadu na surowo lub w postaci sosu.

Od czego zależy przyswajalność związku?

Na wchłanianie się związku ma wpływ wiele czynników m.in.:

• ilość tłuszczu w diecie – likopen rozpuszcza się w tłuszczach, więc jego większa ilość w jadłospisie, zapewnia lepsze wchłanianie,
• wiek – zmiany w organizmie zachodzące wraz z wiekiem mogą pogorszyć przyswajanie się likopenu,
• dieta bogata w błonnik – zbyt szybka przemiana materii zmniejsza przyswajalność likopenu.