Jeśli planujesz ciążę lub jesteś w jej trakcie dobrze wiesz, że jako przyszła mama jesteś szczególnie narażona na różnego rodzaju drobnoustroje chorobotwórcze. Wszelkie choroby, które są spowodowane zakażeniami wirusów w czasie ciąży mogą stanowić poważne zagrożenie dla Ciebie i dziecka. Przed niektórymi chorobami możesz się jednak skutecznie bronić, np. poprzez regularne badania, szczepienia i prowadzenie zdrowego trybu życia. Dowiedz się jakie są najczęstsze choroby zakaźne w ciąży, czym grożą i jak im zapobiegać.

Choroby zakaźne w ciąży i jak im zapobiec?

Najważniejsze to prowadzić zdrowy, higieniczny tryb życia. Zadbaj o odpowiednio zbilansowaną dietę, odporność oraz dobre samopoczucie. W przypadku wielu chorób zakaźnych niebezpiecznych w trakcie ciąży warto też przeprowadzać regularne badania w kierunku tych schorzeń. Jeden z pierwszych kroków w profilaktyce to również szczepienia. Kluczowe jest także minimalizowanie kontaktu z osobami zakażonymi.

Cytomegalia

Chorobę wywołuje wirus cytomegalii, który po zarażeniu się nim utrzymuje się w organizmie do końca życia. Co jakiś czas dochodzi do wydalania go ze śliną, moczem i innymi wydzielinami. Powikłania po zarażeniu kobiety w ciąży mogą być bardzo groźne. Może dojść do wrodzonego zakażenia płodu, co skutkuje m.in.:

• zapaleniem opon mózgowych,
• wodogłowiem,
• małogłowiem,
• uszkodzeniem układu nerwowego,

Jeśli cytomegalia ma ciężki przebieg, może nawet spowodować zgon nowo narodzonego dziecka

 Zapobieganie cytomegalii wśród kobiet w okresie ciąży jest trudne, ponieważ wirus jest bardzo rozpowszechniony. Niemniej zaleca się zwykle przede wszystkim ostrożność w trakcie stosunków seksualnych, ze względu na to, że dorośli zwykle zakażają się właśnie tą drogą oraz zachowywanie ostrożności w kontakcie z potencjalnie zaraźliwym materiałem biologicznym oraz unikanie kontaktów z małymi dziećmi, które również mogą prowadzić do zakażenia wirusem. 

Profilaktyka jest szczególnie istotna, ponieważ do tej pory nie wynaleziono sposobu leczenia cytomegalii wrodzonej u dziecka. W przypadku rozpoznania choroby, powinno ono pozostać pod ścisłą opieką lekarza.

Opryszczka

Opryszczka pojawia się poprzez zakażenie wirusem HSV-1 i HSV-2. W ciąży powoduje ona duże ryzyko dla płodu.

Pierwotne zakażenie opryszczką u kobiety prowadzi w wielu przypadkach do poronienia. Jeśli jednak uda się donosić ciążę, istnieje spore prawdopodobieństwo wystąpienia wielu wad wrodzonych.

W celach profilaktyki zaleca się przede wszystkim wspierać swój układ odpornościowy i ograniczać wszelkie kontakty z osobami zakażonymi.

Warto pamiętać, że infekcja HSV uwrażliwia organizm na inne patogeny, a ciąża dodatkowo sprzyja zakażeniom, dlatego też zachowaj szczególną ostrożność i higienę w trakcie choroby.

Ospa wietrzna

Ospa to choroba przenoszona drogą kropelkową, która jest bardzo niebezpieczna, w szczególności, kiedy do zakażenia doszło w pierwszym trymestrze ciąży. Wówczas u dziecka rozwija się zespół ospy wrodzonej, którego objawy to uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego, wady rozwojowe i wady narządu wzroku takie jak zanik nerwu wzrokowego, wrodzona zaćma czy zapalenie siatkówki i naczyniówki oraz wodogłowie lub małogłowie.

Jeśli do zakażenia kobiety ciężarnej doszło po dwudziestym tygodniu ciąży, u noworodka może się rozwinąć półpasiec dziecięcy. Szczególnie niebezpieczne jest też pojawienie się objawów na 5 dni przed porodem i do 5 dni po porodzie. Wówczas może rozwinąć się ciężka infekcja, która w około 30% przypadków może powodować śmierć dziecka.

Objawem ospy jest charakterystyczna wysypka pod postacią pęcherzyków wypełnionych surowiczym płynem. Jako profilaktyka powinnaś unikać kontaktu z osobami zakażonymi i wszelkimi przedmiotami zanieczyszczonymi wydzieliną z pęcherzyków.

Jeżeli planujesz ciążę i nie chorowałaś na ospę wietrzną jako dziecko, powinnaś się zaszczepić. Jeśli nie jesteś pewna czy przechodziłaś chorobę, przed zajściem w ciążę należy oznaczyć swoiste przeciwciała w klasie IgG.

Różyczka

Jeśli w pierwszych kilku miesiącach czasu trwania ciąży doszło do zakażenia wirusem różyczki może to wiązać się z poważnymi powikłaniami u rozwijającego się płodu. Może to wywołać głuchotę, wady oczu i układu sercowo-naczyniowego oraz zaburzenia neurologiczne.

Choroba szerzy się drogą powietrzną lub kropelkową. U kobiet, które przed ciążą przebyły szczepienie lub chorowały na różyczkę, stwierdza się pełną odporność, a ryzyko reinfekcji w ciąży jest bardzo małe. Zaleca się jednak wykonanie badań serologicznych, jeśli ciąża trwa krócej niż 13 tygodni.

Jedyną metodą zapobiegania zarówno różyczce, jak i jej następstwom są szczepionki. Jeśli dopiero myślisz o dziecku, po szczepieniu nie powinnaś zachodzić w ciążę przez co najmniej miesiąc.

Toksoplazmoza

Ta choroba odzwierzęca jest wywoływana zakażeniem przez pierwotniaka Toxoplasma gondii. Przenoszona jest głównie przez koty. Można się nią zarazić na skutek kontaktu z ich odchodami lub po spożyciu surowego mięsa. Jeśli do zakażenia dochodzi w okresie ciąży może być ona bardzo niebezpieczna dla płodu i matki.

Ryzyko zarażenia płodu różni się w zależności od czasu trwania ciąży. Wzrasta ono wraz ze stopniem zaawansowania ciąży i wynosi w pierwszym trymestrze 25%, w drugim 50%, a w trzecim nawet do 65%.

Po urodzeniu, u dzieci zakażonych toksoplazmozą w ciąży często nie stwierdza się objawów klinicznych. Do paru lat od narodzin mogą jednak pojawić się zaburzenia neurologiczne lub zaburzenia wzroku. W związku z tym dzieci te powinny być pod szczególną obserwacją lekarza.

Co ciekawe o zakażeniu toksoplazmozą podczas ciąży kobieta wcale może nie wiedzieć. Dzieje się tak, ponieważ zazwyczaj nie daje ona żadnych objawów. W niektórych przypadkach może pojawić się zmęczenie, osłabienie, bolesność mięśni, nieznacznie podwyższona temperatura. Często jedynym objawem klinicznym jest jednak powiększenie węzłów chłonnych. 

Pamiętaj jednak, że jeśli do zakażenia toksoplazmozą doszło przed ciążą, nie masz powodów do obaw, ponieważ Twój układ odpornościowy zapamiętał kontakt z pierwotniakiem i będzie potrafił się przed nim bronić. Jeśli jednak nie – im szybciej choroba jest rozpoznana i leczona, tym lepiej.

Parwowiroza

Choroba rozprzestrzenia się głównie drogą kropelkową. Duży odsetek zachorowań, szczególnie u starszych dzieci i dorosłych przebiega bezobjawowo. U młodszych dzieci i niemowląt pojawia się charakterystyczna różowo-sina wysypka. Mimo, że przebiega ona stosunkowo łagodnie, w ciąży jest bardzo niebezpieczna. Wirus może przeniknąć wówczas przez łożysko i finalnie doprowadzić do takich powikłań płodowych jak:

• obumarcie wewnątrzmaciczne płodu,
• przedwczesny poród,
• poronienie.

Warto jednak pamiętać, że wraz z zaawansowaniem ciąży maleje ryzyko występowania ciężkich powikłań. Jeśli jednak do zarażenia przyszłej mamy dochodzi na początku ciąży może to prowadzić dodatkowo do produkcji u zakażonego płodu krwinek poza szpikiem, co w konsekwencji może być przyczyną powiększenia wątroby i śledziony. 

Ogólne zalecenia w przypadku zakażenia

Niektóre choroby zakaźne w ciąży da się wyleczyć. Przy części z nich, w zależności od wyników badań, podawane są immunoglobuliny, w innych konieczny jest antybiotyk. Dalszy przebieg choroby oraz potencjalne zagrożenia dla płodu są w dużej mierze zależne od tego, jak silny układ immunologiczny ma matka. Duże znaczenie ma również szybkość podjęcia leczenia. Im nastąpi ono szybciej tym większe są szanse na to, że choroba mamy nie zaszkodzi dziecku.